Samobójstwa dzieci i młodzieży: jak zapobiec tragedii?

Обновлено 1 kwietnia, 2023 OSVITA.IN

Dziecko zostaje z nami na całe życie. Pochłania wszystkie pozytywne kolory niewinnej egzystencji. Dziecko na początku poznawania otaczającego go świata styka się ze wszystkimi jego pozytywnymi i negatywnymi aspektami. Śmierć dziecka to wielki smutek. Jeśli czasem można zaakceptować śmierć z przyczyn naturalnych, to dobrowolne odejście jest straszną rzeczywistością, którą świadomość bliskich nie może zaakceptować.

Samobójstwo to przerażający temat. Dyskusja nie jest zbyt przyjemna, a nawet budzi niepokój. Dlatego w obliczu bezpośrednich gróźb popełnienia samobójstwa lub podejrzeń o takie zachowanie, rodzice często są zagubieni i nie wiedzą, jak zareagować: ignorować, uważając takie groźby za śmieszne i puste, nie zwracać na to uwagi lub ratować dziecko w każdym wypadku. Życie i zdrowie dziecka tak naprawdę zależy od reakcji bliskich, od tego, czy potrafią w porę rozpoznać zagrożenie.

Samobójstwa dzieci i młodzieży na Ukrainie: statystyki

Niestety brakuje najnowszych statystyk z 2020/21 roku dotyczących samobójstw dzieci. Można jednak odwołać się do statystyk z lat ubiegłych. Według doniesień medialnych, w szczególności 112UA, w 2019 roku na Ukrainie popełniono 111 samobójstw, z czego co siódmy miał mniej niż dziesięć lat.

Według Światowej Organizacji Zdrowia młodzież w wieku od 15 do 19 lat jest najbardziej narażona na samobójstwo. Szacuje się, że na każde dokonane samobójstwo u młodzieży przypada do 100-200 samobójstw. Tylko 1% samobójstw kończy się śmiercią. Próby samobójcze stanowią realne zagrożenie dla życia i zdrowia dziecka. Szacuje się, że w ciągu najbliższych 10 lat liczba samobójstw wśród młodzieży będzie rosła znacznie szybciej niż dotychczas.

Oficjalne statystyki z lat ubiegłych pokazują, że śmiertelność nastolatków spowodowana dobrowolnym pozbawieniem życia jest kolejną ważną przyczyną śmiertelności nastolatków. Najniebezpieczniejszy wiek to 14 lat i więcej.

Ogólnie rzecz biorąc, od 1991 r. śmiertelność samobójcza chłopców wzrosła o 23,2%, dziewcząt o 28,1%. To tylko oficjalne dane. Można sobie wyobrazić, ile popełnianych jest samobójstw ukrytych, niezarejestrowanych przez władze, organizacje publiczne…

Samobójstwo nastolatków i jego cechy

Zachowania samobójcze nastolatków różnią się od podobnych zachowań dorosłych, co tłumaczy się fizjologicznymi i psychologicznymi cechami rozwoju nastolatków. Statystyki pokazują, że wśród zgonów istnieją szczególne sposoby pozbawiania siebie życia, a najczęstszym z nich jest powieszenie. Następny jest upadek z wysokości, zatrucie narkotykami, substancjami psychotropowymi, narkotykami i użycie broni lub ostrych przedmiotów.

Według pediatrów rodzinnych w ostatnich latach nastąpiły gwałtowne zmiany tempa dojrzewania biologicznego młodych ludzi. Wiek menstruacji u dziewcząt zmniejszył się z około 16 do 12 lat. Współczesna młodzież charakteryzuje się wcześniejszym początkiem aktywności seksualnej. Ich rozwój psychiczny i adaptacja społeczna w pewnych aspektach nie spełnia jeszcze wymagań i kryteriów społecznych, które pozwalają scharakteryzować adolescenta jako zdolnego do dorosłego, samodzielnego życia.

Cechy wieku

Cechy wieku są podstawą powstawania myśli samobójczych w umysłach nastolatków. Takie cechy obejmują:

• sprzeczność uczuć;
• zwiększona podatność psychiczna;
• impulsywność działań;
• połączenie romantyzmu i okrucieństwa;
• zawyżona arogancja i niepewność;
• odrzucenie ogólnie przyjętych norm zachowania, które nie odpowiadają zachowaniu pewnych grup odniesienia;
• nieumiejętność podejmowania świadomych, uzasadnionych decyzji i maksymalizm w ocenie własnych możliwości.

W tym wieku istnieje duże zainteresowanie sprawami życia i śmierci. Jednocześnie takie myśli paradoksalnie przeplatają się z słabo rozwiniętą zdolnością do obiektywnej oceny pewnych działań, do samokontroli zachowania. Szczególnie podobne cechy pojawiają się w ścisłym związku z utrzymującym się negatywnym stosunkiem do moralności publicznej, postaw rodziców, modeli relacji rodzinnych.

Oprócz wymienionych cech typowych zachowań adolescentów, będących często pierwszymi samobójczymi „dzwonkami”, ważnymi determinantami (warunkami) powstawania myśli związanych z samobójstwem, występują następujące kategorie społeczno-psychologiczne:

– Świadomość dziecka. Stabilność ducha, temperamentu, charakteru, pozycji życiowych i fundamentów, obecność niespełnionych i niezrealizowanych celów, ambicji, niezależnie od otoczenia, to wewnętrzne psychologiczne zasoby dziecka, które pomagają mu pewnie i prężnie pokonywać życiowe przeciwności, przeszkody, depresję , stresujące sytuacje, itp… Krótko mówiąc, wszystko w 90% zależy od siły tych wewnętrznych zasobów, które leżą w umyśle nastolatka.

– Rodzina. Jest podstawową i jednocześnie główną komórką społeczeństwa. To na poziomie rodziny, pojęcia dobra i zła, tego, co jest wartościowe i nieistotne, zachowania, zakorzeniają się w umyśle dziecka. Fundamenty te kładą rodzice i odgrywają one awangardową rolę w kształtowaniu osobowości dziecka. Wiadomo przecież, że dziecko staje się osobą, kiedy jest w stanie wziąć odpowiedzialność za swoje czyny, kiedy jest osobą znaczącą społecznie. Jeśli w rodzinie ojciec, matka lub oboje prowadzą antyspołeczny tryb życia, to dziecko rosnące jak chwast lub wypuszczone, że tak powiem „na wolny wiatr”, będzie miało w swojej świadomości pewien stopień myśli samobójczych, będzie on znacznie wyższy niż u dziecka wychowanego w zamożnej rodzinie z odpowiednimi i odpowiedzialnymi rodzicami. Starożytny rzymski filozof Cyceron słusznie zauważył: „Wyjątek potwierdza regułę”. W kontekście naszego tematu aksjomat ten sprawdza się w następującym fakcie: często nastolatki z całkiem szanowanych rodzin stawały na drodze do nicości. Nie powinniśmy zapominać, że oprócz ogniska rodzinnego na kształtowanie się ścieżki życiowej dziecka ze skutkiem samobójczym wpływa szereg innych czynników.

– Szkoła. Ta integralna i obowiązkowa instytucja społeczna zajmuje szczególne ogniwo w skali znaczenia wpływu na formację dziecka i dorastania. To w tym środowisku dziecko najpierw nawiązuje przyjaźnie, znajduje rywali i po prostu zawiera znajomości. Tutaj po raz pierwszy oddziałują na niego grupy odniesienia, najczęściej licealistów. Jest to rodzaj pośredniego źródła edukacji, zaszczepiającego zainteresowania tytoniem, alkoholem, narkotykami, wczesnym m seksem, w tym społecznościami samobójczymi.

– Środki masowego przekazu. Szybki rozwój technologii informacyjnej i komputerowej i Internetu powoduje niekontrolowany przepływ informacji w wirtualnym świecie – świecie portali społecznościowych i forów. I często ta informacja nie jest cenzurowana. Zawiera kult okrucieństwa, nietolerancję pewnych kategorii ludzi z pewnych względów, informacje o treściach pornograficznych. Na największą uwagę wśród powyższych zasługują „grupy śmierci” na portalach społecznościowych, zwłaszcza tak zwany „Błękitny Wieloryb”. Grupę tę tworzą zwykle profesjonalni psychologowie, którzy najczęściej cierpią na choroby psychiczne. Tacy specjaliści albo z powodu nienawiści do młodszego pokolenia, albo anomalii rozwoju umysłowego, czy po prostu z samolubnych lub innych pobudek, dają młodzieży różnego rodzaju „zadania”, których zakończeniem powinno być samobójstwo. Wracając do mediów, odbieranych jako determinanty kształtowania się zachowań samobójczych dziecka, pragnę dodać, że zajmują one dziś czołowe miejsce w procesie edukacji zarówno społeczeństwa w ogóle, jak i młodszego pokolenia w szczególności.

Myśli samobójcze: główne przejawy

Z reguły powstawanie myśli samobójczych następuje stopniowo i ma pewne przejawy. Dopiero zrozumienie i poznanie podstawowych przejawów nastrojów samobójczych pozwoli dorosłym i najbliższemu otoczeniu dziecka lub nastolatka zapobiec tragedii.

Na co rodzice powinni zwrócić uwagę?

Niewątpliwie pierwszymi, najbliższymi osobami otaczającymi dziecko są rodzice. Powierzono im szereg bardzo odpowiedzialnych zadań związanych z wychowaniem dziecka, jego formacją i rozwojem, dlatego muszą natychmiastowo identyfikować wszystkie przejawy zachowań autodestrukcyjnych, które prowadzą do samobójstwa.

Takie przejawy obejmują:

• oświadczenie o niechęci do życia;
• niezwykłe zainteresowanie tematem śmierci, w szczególności dziełami literackimi, muzycznymi, filmowymi itp., podejmującymi temat samobójstwa jako sposobu na rozwiązanie wszelkich ziemskich problemów i zaburzeń; są pośrednimi aluzjami do możliwości popełnienia aktów samobójczych;
• znajdowanie w rzeczach osobistych dziecka tabletek, strzykawek, leków psychotropowych, trucizn, ostrzy itp.;
• dziwne zachowanie (porzucenie wcześniejszych zainteresowań, hobby, gwałtowna zmiana nastroju, naprzemienna ekstaza z głębokim smutkiem itp.).

Jak zapobiegać samobójstwom dziecka: wskazówki dla rodziców

Wyjaśnij dziecku, że trudna sytuacja życiowa zawsze charakteryzuje się niedopasowaniem między tym, czego dana osoba chce, a tym, co może ze względu na swoje zdolności i zasoby życiowe. Niemożność osiągnięcia celów prowadzi do pojawienia się negatywnych emocji, które są ważnym wskaźnikiem powagi sytuacji;

• konieczne jest utrzymywanie, wspieranie, pielęgnowanie w rodzinie życzliwej i spokojnej atmosfery;
• zawsze traktuj problemy dziecka poważnie i nie wyśmiewaj go ani nie krytykuj, bez względu na to, jak nieistotne mogą się one wydawać;
• zachować pewność dziecka, że ​​nie jest przegrany, ale zdarzają się niesprawiedliwe okoliczności życiowe i beznadziejna sytuacja; należy współczuć i zapewniać go, że oni (rodzice) zawsze przyjdą na ratunek, nie zostanie sam ze swoimi problemami;
• staraj się regularnie komunikować, rozmawiaj z dzieckiem na tematy, które go dotyczą; pomyśl o jego najbliższej przyszłości; pamiętaj, aby współczuć, powiedz, że rozumiesz stan depresji, nastrój dziecka;
• nie przeszkadzać dziecku w podejmowaniu samodzielnych decyzji, które nie wpływają na jego życie, zdrowie, a także życie i zdrowie innych; naucz dziecko obliczać dziesięć kroków w przód o konsekwencjach swoich działań; spróbuj zadać dziecku pytania, które wymagają od niego myślenia i odpowiedzi, nie ograniczając się do banalnego „tak” lub „nie”;
• nauczyć dziecko wyrażania emocji w formach uzasadnionych społecznie, takich jak agresja poprzez aktywny sport; przeżycia emocjonalne poprzez ufną i szczerą rozmowę z rodzicami;
• zachęcaj dziecko do aktywności fizycznej, ponieważ stres jest fizyczną reakcją organizmu. Dlatego, aby skutecznie radzić sobie z depresją, należy nie unikać wymagających dużego wysiłku zadań;
• zawsze utrzymuj fizyczny kontakt z dzieckiem, bez względu na to, jak dorosły może wydawać się rodzicom, poprzez uściski, pocałunki;
• należy stosować się do ciekawych rytuałów rodzinnych, które urozmaicą codzienność
• zachęcaj dziecko do opieki nad bliskimi.

Jak powinna zareagować policja?

Jednostka Komendy Głównej Policji upoważniona do reagowania na przestępcze zachowania młodocianych (zachowania naruszające porządek publiczny i mogące zagrażać dobru innych) – Wydział Prewencji Nieletnich Komendy Głównej Policji Ukrainy, zgodnie z zarządzeniem Ministerstwa Sprawy wewnętrzne от 1044 z dnia 19.12.2017 r. jednostki prewencji nieletnich Narodowej Policji Ukrainy, zgodnie z pkt. 2 do głównych uprawnień wydziałów profilaktyki nieletnich (dalej – YuP) należy: planowanie i realizacja działań profilaktycznych w środowisku dziecięcym w zakresie przeciwdziałania negatywnym zjawiskom wśród dzieci.

Oczywiste jest, że samobójstwo wśród nastolatków jest rozumiane jako negatywne zjawisko społeczne, w związku z tym jednostki SE powinny w swoich programach i działaniach metodycznych i profilaktycznych udzielać rodzicom porad dotyczących komunikacji z dzieckiem lub nastolatkiem z przejawami nastrojów samobójczych.

Podsumowując…

Słynne wyrażenie „dzieci są kwiatami życia” ma dużo racji! W końcu komu można powierzyć swoją beztroską przyszłość, starość i w ogóle przyszłość kraju, jeśli nie dzieciom? Należy chronić każdą minutę spędzoną obok dziecka, które uosabia najbardziej niesamowity cud w naszym świecie – życie.

Od redaktora

Kontynuujemy serię publikacji, które przydadzą się rodzicom, nauczycielom i każdemu, kto stara się pomóc dziecku.

Ten artykuł analizuje dość ostry problem – samobójstwa dzieci. Interesujące jest spojrzenie przez pryzmat prawnych i psychologicznych aspektów tego zagadnienia, a także sformułowanie zalecenia dotyczącego profilaktyki samobójstw wśród dzieci i młodzieży.

Należy podkreślić, że specjaliści kierunku 081 „Prawo” Dniepropietrowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych, prowadzą dość dokładne badania, które mogą być wykorzystane w praktyce przez młodych ludzi, rodziców, czy nauczycieli. Wśród nich jest artykuł na temat bezpieczeństwa dzieci w Internecie „Bezpieczeństwo dzieci w Internecie: porady policyjne”

Maksym Łozicki

Wydział szkoleń specjalistów dla jednostek prewencyjnych, Państwo Dniepropietrowsk Uniwersytet Spraw Wewnętrznych

poradnictwo:

Katedra Prawa Karnego i Kryminologii
Dniepropietrowski Państwowy Uniwersytet spraw wewnętrznych

Współautorstwo i redakcja stylistyczna – Maria Kaczkowska, Lech Krzyżanowski
OsvitaIN

Redakcja we współpracy z Wyższą Szkołą Bezpieczeństwa w Poznaniu